به لطف پیشرفت تکنولوژی امروزه امکان دسترسی به هرگونه داده و اطلاعات در عرض چند دقیقه ممکن شده است. از طرفی با گسترش تنوع و ابعاد صنعت ارتباطات، حجم داده های های تولید شده، فارغ از سنجش صحت و سقم موضوع، افزایش یافته که باعث بوجود آمدن سوءتفاهم های زیادی گردیده است. در این میان صنعت چرم نیز مستثنا از این قضیه نبوده و در سال های اخیر از جانب گروه های مختلف اجتماعی تحت فشار قرار گرفته است. در این مقاله ی مروری، با استفاده از منابع معتبر و تجربیات آکادمیک خود تلاش کرده ایم تا گزارش صحیح تری را جهت ابهام زدایی و رفع سوءتفاهم ها ارائه دهیم:
سوال 1: آیا حیوانات بخاطر پوستشان کشته میشوند؟
پاسخ: خیر. 99% چرم های تولید شده در جهان از فراوری پوست حیواناتی که برای تغذیه ی انسان پرورش داده میشوند استحصال میگردد. منابع اصلی پوست حیوانات شامل 69% گاوی، 13% گوسفندی، 11% بزی و 6% خوکی میباشند (این آمار در ایران متفاوت است). پوست حیوانات ذبح شده منبع بسیار غنی برای تولید بافت پایداری به نام ((چرم)) میباشند که فرآوری آنها توسط دباغان صورت میگیرد و از دفن کردن سالانه حدود 10 میلیون تن (به اندازه ی بزرگترین معبد اهرام ثلاثه) زباله ی بیولوژیکی که حاصلش انتشار حجم بسیار زیاد گازهای گلخانه ای میباشد، جلوگیری میکند.
تصویر 1: زنجیره ی تدارکاتی کالای چرمی
منبع : the framework for sustainable leather manufacturing
سوال 2: آیا چرم یک بافت پایدار است؟
پاسخ: بله. چرم حاصل بازیافت ضایعات صنایع مواد غذایی میباشد که در نتیجه ی فرآوری آن میتوان کالاهایی با طول عمر بالا و متنوع برای مصارف مختلف تولید کرد. به لطف پیشرفت تکنولوژی، امروزه چرم های تولید شده بعد از اتمام طول عمرشان به آسانی در طبیعت قابل تجزیه میباشند و سپس به عنوان کود طبیعی جذب خاک میشوند. بنابراین چرخه طبیعی لازم برای پایدار بودن محصول به آسانی برقرار میشود. از طبیعت، به طبیعت!
تصویر 2: چرخه ی طبیعی کالاهای چرم به ترتیب: مزرعه، دباغخانه، کالای چرمی، اتمام عمر کالای چرمی، بازیافت، کود گیاهی و مزرعه
منبع: https://ecotanleather.com/next-life/
سوال 3: آیا چرم یک بافت دوستدار طبیعت است؟
پاسخ: بله. با ارتقاء دانش بشر و درک هر چه بیشتر مسائل پیرامون خود، امروزه قوانین و مقررات حیطه ی مسائل محیط زیستی بسیار محدود شده است و صنعت چرمسازی نیز مستثنا از این قضیه نمیباشد. تمامی فعالان دخیل در زنجیره ی تدارکاتی این صنعت اعم از مزارع پرورش حیوانات، کشتارگاه ها، دباغخانه ها، تولید کننده های مواد شیمیایی و ماشین آلات چرمسازی، تولید کننده های محصولات چرمی و طراحان این حوضه و در آخر مشتری نهایی در تلاشند که استاندارهای خود را طبق آخرین استاندارها و قوانین وضع شده توسط نهاد های مختلفی مانند اتحادیه ی اروپا و سازمان ملل تطبیق دهند. چرا که در صورت عدم رعایت استاندار های تعریف شده تداوم این صنعت از نظر قانونی غیر ممکن خواهد شد. [متاسفانه به سبب پایین بودن قوانین و استاندارهای محیط زیستی کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای پیشرفته، انتقادهای زیادی به این صنعت (و در کل تمامی صنایع تولیدی) وارد میشود که در اساس مربوط به نوع فعالیت “دباغخانه” نبوده و مستقیما از سوء مدیریت امورات محیط زیستی آن کشور نشات میگیرد.]
سوال 4: آیا چرم قابل بازیافت است؟
پاسخ: بله. به لطف بافت پروتئینی چرم، حتی بعد از اتمام عمر مفید کالای چرمی نیز برای مصارف مختلفی مانند تولید کود کشاورزی، پانل های عایق صوتی و حرارتی، زیره ی کفشی، کامپوزیت های مناسب سازه های سبک، آمینو اسیدهای قابل استفاده در صنعت آرایشی و بهداشتی و … مناسب است.
سوال 5: آیا در تولید چرم از مواد شیمیایی استفاده میشود؟
پاسخ: بله. علمی شیمی یکی از قدیمیترین و مهمترین علومی است که به یاری آن بشر توانسته است ادامه ی حیات خود را ممکن سازد. امروزه هر آنچه که میخوریم، مینوشیم، میپوشیم، لمس میکنیم و میبوییم همگی حاصل فرایندهای مختلف شیمیایی میباشند. از بستنی های شکلاتی گرفته تا تلفن های هوشمند و ادکل های جذاب! نکته ای که باعث تمایز میشود نوع و مقدار مواد شیمیایی مصرف شده در تولید محصول است. انسان های اولیه قابلیت دباغی پوست توسط خاکستر به جا مانده از آتش را به صورت تصادفی کشف کرده اند که این نیز توسط یک واکنش شیمیایی عملی شده است. امروزه به لطف ارتقای آگاهی و درک بشر نسب به مسائل محیط زیستی قوانین و استاندارهای شدیدا محدود کننده ای برای تولید مواد شیمیایی به جهت استفاده در سایر صنایع تولیدی وضع شده است. مواد های شیمیایی استفاده شده در صنعت چرمسازی نیز بعد از همگام شدن با این تحولات به کلی دگرگون شده و امروزه طبق استانداردهای وضع شده توسط اتحادیه ی اروپا تولید میشوند که به آسانی قابل تجزیه در طبیعت میباشند.
سوال 6: آیا تولید چرم غیر حیوانی ممکن است؟
پاسخ: خیر. چرم به بافتی گفته میشود که بعد از تثبیت پروتئین (کلاژن نوع 1) موجود در پوست حیوان بدست میآید. پس استفاده از هرگونه منبع غیر حیوانی باعث تغییر ماهیت محصول نهایی میشود که دیگر با نام “چرم” قابل خطاب نیست. استاندارها و تعاریف بین المللی و همچنین قانون اساسی بسیاری از کشورهای پیشرفته، استفاده ی واژه ی “چرم” را به غیر از چرم حیوانی به کلی ممنوع کرده اند و در صورت استفاده آن برای سایر الیاف مصنوعی و پایه ی گیاهی (وگان) پیگرد قانونی دارد.
سوال 7: آیا چرم فقط در کشورهای غیر پیشرفته ویا در حال توسعه تولید میشود؟
پاسخ: خیر. از آنجایی که در رژیم غذایی تقریبا تمامی ملت های دنیا گوشت وجود دارد، طبیعی است که به میزان قابل توجهی پوست خام در اکثر نقاط تولید شود. بدلیل فسادپذیر بودن پوست خام و محدودیت های موجود در انتقال آن از کشوری به کشور دیگر، امروزه در تمامی کشور ها (تقریبا) به تناسب پوست خام موجود چرم تولید میشود.
سوال 8: آیا با استفاده کردن سایر بافت ها (مصنوعی ویا وگان) بجای چرم حیوانات کمتری ذبح میشوند؟
پاسخ: خیر. میزان ذبح حیوانات کاملا وابسته به میزان تقاضای موجود برای گوشت میباشد و هیچگونه رابطه ای با چرم ندارد. در مقابل با افزایش مصرف کالاهای پایه ی نفتی و مصنوعی آسیب بیشتری به محیط زیست میرسد. چرا که این کالا ها در طبیعت تجزیه پذیر نیستند و امکان بازیافت (تقریبا) اکثر آنها مقدور نمیباشد.
سوال 9: بافت های مصنوعی و وگان چه تفاوتی با چرم دارند؟
پاسخ: همواره افزایش جمعیت توام با جست و جو برای استفاده از منابع متفاوت برای تولید محصولات بیشتر و جدید تر بوده است. در سال های اخیر شاهد تغییر فرهنگ مصرفی بشر و گذار به فرهنگ استفاده از محصولات پایدار و دوستدار طبیعت هستیم. بافت های نسل جدید مانند کاکتوس، قارچ، آناناس، پوست سیب، چوب پنبه و … در تلاش هستند تا با وام گرفتن از اصالت “چرم”، شانس خود را در صنعت پوشاک برای تثبیت جایگاه امتحان کنند. لازم به ذکر است که تمامی بافت های نام برده شده به تنهایی قابلیت ارائه ی ویژگی های مکانیکی-فیزیکی مطلوب برای استفاده در کالاهای مورد نیاز بشر را نداشته و میبایستی با پلیمر های پایه ی نفتی مانند پی یو (PU) و یا پی وی سی (PVC) ترکیب شوند؛ که در نتیجه ی این واکنش شیمیایی بافت حاصله خاصیت طبیعی خود را از دست داده و تبدیل به یک بافت مصنوعی-پلاستیکی میشود. عدم تجزیه پذیر بودن در طبیعت، عدم قابلیت تنفس بودن و عدم طول عمر بالا این بافت ها از جمله ی انتقادهای وارده میباشد. چرم یک بافت طبیعی است که از پوست حیواناتی که به جهت استفاده از گوشتشان ذبح شده اند فرآوری میشود که در پایان عمر مفید خود به آسانی در طبیعت قابل تجزیه است.
سوال 10: طول عمر مفید چرم و کالاهای چرمی چقدر است؟
پاسخ: در صورتی که چرم به طور اصولی فرآوری شده باشد و در طول زمان مصرف آن مراقبت ها و نگهداری های لازمه انجام پذیرد، این بافت میتواند برای چندین نسل کاربری داشته باشد. طول عمر بالا و امکان قابلیت تعمیر کالاهای چرمی باعث میشود که این بافت جزو بافت های پایدار و دوست دار محیط زیست باشد که میتواند سال های زیادی در خدمت مالک خود باشد.
منابع :
https://www.leathernaturally.org/resources/fact-sheets/everything-you-need-to-know-about-leather/